Przyczyna kryzysu społecznej gospodarki rynkowej

Rozwój państwa opiekuńczego

Państwo opiekuńcze (welfare state) i społeczna gospodarka rynkowa mają pewne podobieństwa, ale nie są to pojęcia tożsame. Oba modele dążą do ochrony słabszych grup społecznych i zapewnienia dobrobytu obywatelom, jednak różnią się podejściem do roli państwa w gospodarce i mechanizmów działania.

Rola państwa w gospodarce:

• Państwo opiekuńcze: W państwie opiekuńczym państwo ma bardziej aktywną rolę w gospodarce, często poprzez szerokie interwencje rządowe.
• Społeczna gospodarka rynkowa: W modelu społecznej gospodarki rynkowej państwo pełni raczej rolę regulacyjną niż bezpośredniego uczestnika gospodarki.

Wolność gospodarcza:

• Państwo opiekuńcze często ogranicza wolność gospodarczą przez silne regulacje, wysokie podatki i interwencje rządowe.
• Społeczna gospodarka rynkowa stawia na równowagę między wolnością gospodarczą a odpowiedzialnością społeczną. Opiera się na wolnym rynku, ale regulowanym przez państwo w celu zapobieżenia monopolom, zachowaniu sprawiedliwości społecznej i ochronie konsumentów.

Zakres redystrybucji:

• W państwie opiekuńczym redystrybucja bogactwa odgrywa kluczową rolę, a państwo odgrywa dominującą rolę w kształtowaniu polityki socjalnej.
• W społecznej gospodarce rynkowej redystrybucja jest podporządkowana zasadzie pomocniczości. Wspierana jest samodzielność jednostki i tworzone ramy dla odpowiedzialności społecznej, bez nadmiernej ingerencji państwa w gospodarkę.

Ekspansja ekonomiczna

Ekspansja ekonomiczna pomaga w rozwiązywaniu problemów społecznych poprzez ich eksport za granicę. W sensie dosłownym, "eksportowanie" problemów społecznych poprzez ekspansję ekonomiczną nie jest trwałym ani efektywnym rozwiązaniem. Przykłady z globalnej gospodarki pokazują, że próby przenoszenia problemów za granicę mogą prowadzić do nowych problemów, zarówno dla krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się:

• Przenoszenie produkcji do krajów o niskich kosztach pracy może prowadzić do utraty miejsc pracy w kraju macierzystym oraz do niskich standardów pracy i eksploatacji pracowników w krajach docelowych.
• Emigracja zarobkowa może prowadzić do drenażu siły roboczej i talentów z krajów, które same potrzebują inwestycji w kapitał ludzki.
• W wielu przypadkach problemy społeczne związane z nierównościami i zatrudnieniem są przenoszone na bardziej podatne grupy w kraju lub za granicą, co prowadzi do dalszych komplikacji społecznych.
• Zewnętrznych kosztów społecznych i ekonomicznych w innych krajach,
• Konfliktów społecznych i wzrostu nierówności globalnych,
• Zagrożeń dla reputacji firm, które przenoszą produkcję do krajów o niższych standardach pracy.

Wpływ rynków finansowych

Dominacja kapitału finansowego oraz rynków finansowych w gospodarce jest dużym wyzwaniem dla idei zrównoważonego rozwoju oraz personalizmu ekonomicznego. Zależność od kapitału finansowego i globalnych rynków finansowych wpływa na sposób funkcjonowania gospodarek i społeczeństw, często prowadząc do zjawisk, które stoją w sprzeczności z bardziej humanistycznymi, długoterminowymi i zrównoważonymi celami. Kapitał finansowy często kładzie nacisk na krótkoterminowe zyski i wzrost wartości akcji, co może kolidować z długoterminowymi celami zrównoważonego rozwoju.

Powiązane zjawiska:

• Krótki horyzont czasowy decyzji finansowych

• Eksternalizowanie kosztów

• Nadmierna koncentracja bogactwa

Kapitał finansowy vs personalizm ekonomiczny:

• Instrumentalizacja człowieka

• Brak solidarności (przedstawianie chciwości jako cnoty)

• Dehumanizacja procesów gospodarczych

Sekularyzacja

Idea społecznej gospodarki rynkowej była w znacznym stopniu motywowana etyką chrześcijańską. Sekularyzacja społeczeństw Europy prowadzi do tego, że idea społecznej gospodarki rynkowej staje się im coraz bardziej kulturowo obca.